
آشنایی با عملکرد پمپ هیدرولیک فرمان و انواع آن
| فاطمه فولادی
سالهای زیادی است که پمپ هیدرولیک فرمان به منظور ایجاد تجربه ای بهتر در کنترل خودرو، روانه بازار گشته است. هر روزه خودروسازان با هدف ایجاد تجربه ای بهتر در رانندگی، خودروهای جدید با امکانات متنوعی را تولید میکنند. اگر حتی یکبار از خودوروهای با فرمان مکانیکی استفاده کرده باشید متوجه منظورمان میگردید.
اما پیدایش قطعات و امکانات جدید به معنای عدم نقص یا خرابی نیست. گاهی اوقات فرمان هیدرولیک خودرو نیز دچار خرابی میگردد و نیاز به تعمیر یا تعویض قطعات جدید دارد. جی آی اس پی این بخش از سایت را به نحوه عملکرد، انواع، اجزا و علائم خرابی پمپ هیدرولیک فرمان میپردازد.
پمپ هیدرولیک فرمان چیست؟
قبل از آنکه درباره پمپ هیدرولیک فرمان صحبت کنیم، بهتر است که اول با مفهوم هیدرولیک آشنا گردیم. اغلب اوقات از کلمه هیدرولیک در مطالعه مایعات استفاده میگردد. مطمئنا شما نیز بارها این اصطلاح را شنیده اید. سیستمهایی که تحت نظر واژه هیدرولیک فعالیت میکنند میتوانند با فشار بر هر مایعی اعم از آب یا روغن، موجب تولید نیرو گردند.
پمپ هیدرولیک نیز بدین گونه عمل میکند. پمپ هیدرولیک فرمان بر روغن فشار وارد کرده و نیروی تولید شده را به فرمان هیدرولیک منتقل میکند. فرمان نیز به چرخ دندهها متصل بوده و به راحتی موجب گردش چرخها میگردد. استفاده از پمپهای هیدرولیک فرمان رانندگی را تا حد قابل توجهی راحت تر کرده و از نیرویی که باید دستها برای چرخاندن آن استفاده کنند، کم کرده است.
عملکرد پمپ هیدرولیک فرمان چگونه است؟
در قسمت قبل تا حد کمی به این موضوع اشاره کردیم. در این بخش به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت. همانطور که میدانید چرخش چرخها مستلزم نیرویی از سوی فرمان خودرو است. این نیرو در ابتدا توسط پمپ هیدرولیک فرمان تولید گشته و سپس به فرمان انتقال داده میشود.پمپ هیدرولیک فرمان از یک محفظه بیضی شکل تشکیل شده است که درون آن تعدادی پره قرار دارد. البته بخش داخلی محفظه پمپ هیدرولیک که پرهها درون آن جای گرفته اند، با نام روتور شناخته میشود. پرهها برای چرخش به یک نیرو احتیاج دارند که این نیرو از طریق چرخش موتور و تسمه تامین میگردد. تسمهها قادر هستند چندین قطعه را در خودروهای متفاوت به چرخش در آورند.با چرخش پرههای درون روتور، روغن هیدرولیک از ورودی پمپ وارد شده و سپس تحت نیرو و فشار به سمت خروجی هدایت میگردد. مجراهای روغن با نیرویی که به فرمان وارد میشود، باز و بسته میشوند. این عمل روغن تحت فشار را به سیلندر وارد کرده و موجب به حرکت درآمدن سیلندر میگردد. با وجود سیستم هیدرولیک و فشاری که بر روغن وارد میشود، نیروی لازم جهت چرخش چرخها فراهم میشود. البته وجود این سیستم موجب چرخش راحت تر و روان تر فرمان نیز میگردد.البته سیستم هیدرولیکی دارای اجزا و قطعات مختلفی نیز هستند که در ادامه این مقاله به آن اشاره میکنیم. به طور کلی قطعات خودرو دارای امکانات ویژهای هستند که مانع از آسیب به به سایر قطعات میگردد.
انواع پمپ هیدرولیک فرمان
پمپهای هیدرولیک از جمله سیستمهایی هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند. در صنایع خودروسازی تنها از سه نوع آنها استفاده میشود که عملکرد آنها مشابه است و تنها در محل قرار گیری و پرهها با یکدیگر متمایز هستند..
پمپ هیدرولیکی پرهای
در این نوع پمپ هیدرولیکی پرهها جایگزین جعبه دنده شده و وظایف آنها را انجام میدهند. با چرخش موتور و انتقال آن از طریق تسمه، پرهها نیز شروع به چرخش کرده و عملیات فشار روغن و مکش صورت میگیرد.
پمپ هیدرولیکی پیستونی
پمپ هیدرولیکی پیستونی یکی از سیستمهای کاملا حرفهای در صنعت خودروسازی به شمار میآید. استفاده از این نوع پمپ تنها در برخی از خودروها با کارایی کاملا ویژه انجام میگیرد. اگر نگاهی به قطعات داخلی این نوع پمپ بیاندازیم، تعدادی سیلندر و پیستون را مشاهده خواهید کرد. عملیات پمپ شدن به وسیله پیستونهایی که درون سیلند قرار گرفته اند، صوت خواهد گرفت.
پمپ هیدرولیک دنده خارجی
این نوع از پمپ هیدرولیک فرمان ساختار متفاوتی دارد اما در عین حال از کاربردی ترین آنها به شمار میآید. دو دنده متحرک و ثابت درون آن جای گرفته است، همچنین ورودی و خروجیهای روتر نیز با سایر پمپهای هیدرولیکی متفاوت است. در ابتدا با نیرویی که از طریق تسمه وارد میشود، دندههای ثابت شروع به چرخش میکنند، سپس با خلائی که در روتر ایجاد میشود، روغن جاری شده و به سمت چرخ دنده حرکت میکند، از آنجایی که مسیری برای خروج نمییابد، با فشار زیاد به سمت شلنگهای رفت، رفته و خارج میگردد.
کاربرد پمپ هیدرولیک فرمان
یکی از مهمترین و رایجترین دلایل استفاده از پمپ هیدرولیک فرمان، روان بودن فرمان است. در واقع در خودروهایی که این نوع سیستم تعبیه شده است، افراد رانندگی بهتر و راحتری را تجربه میکنند و نیروی کمتری به دستهای آنها وارد میگردد.اما مزیت استفاده از پمپ هیدرولیک فرمان تنها محدود به این موارد نیست. بلکه عوامل دیگری نیز دست به دست یکدیگر داده و موجب استفاده روز افزون از این قطعه گردیده است.
استفاده از سیستم هیدرولیک فرمان، تا حد قابل توجهای از لرزشهای فرمان جلوگیری کرده و ارتعاشات آن را کاهش میدهد. طبیعتا در چنین مواقعی راننده بهتر و روانتر میتواند خودرو را کنترل کند.با به کار آمدن و استفاده از سیستم هیدرولیک در فرمان خودروها شاهد کاهش خطرات یا حوادث ناشی در پیجهای خطرناک نیز بودهایم.
علائم خرابی فرمان هیدرولیک
سیستم فرمان هیدرولیک در کنار جعبه فرمان قرار گرفته است. گاهی اوقات بروز برخی علائمات میتواند ناشی ایجاد مشکل در این بخش یا سایر قسمتهای آن باشد.
شنیدن صداهای غیر معمول در هنگام چرخش فرمان
به طور طبیعی پرخش فرمان به صورت روان و بدون هیچ صدایی باید انجام شود. اما اگر در هنگام چرخش فرمان با صداهایی نظیر صدای تسمه یا هر نوع صدای دیگر روبه رو شدید، بهتر است که به یک مکانیک مراجعه کنید. شنیدن هرنوع صدای غیر طبیعی میتواند ناشی از بروز خرابی در سیستم هیدرولیک باشد.
سفت یا سخت بودن فرمان
همانطور که در مطالب فوق نیز به آن اشاره کردیم، نرم و روان بودن فرمان یکی از دلایلی است که از سیستم هیدرولیک استفاده میشود. بنابراین سخت یا سفت شدن فرمان میتواند به منزله وجود مشکل در سیستم هیدرولیک یا پمپ هیدرولیک فرمان خودرو باشد.
کاهش سطح روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک یکی از مهم ترین اجزای پمپ هیدرولیک فرمان به شمار میآید و برای کارایی درست به آن احتیاج است. گاهی اوقات ممکن است به دلایلی مانند نشت روغن یا هر مسئله دیگری سطح روغن هیدرولیک کاهش یابد. در صورت بروز چنین اتفاقی، در اسرع وقت در صدد حل آن باشید.
نشت روغن
همانطور که در بخش قبلی نیز به آن پرداختیم، کاهش روغن هیدرولیک یک تهدید جدید برای پمپ هیدرولیک فرمان به شمار میآید. در صورت مشاهده هرگونه نشتی در شلنگها یا هر بخش از سیستم هیدرولیک سریعا با یک مکانیک تماس بگیرید. گاهی اوقات اطلاع از خرابی بخشی از لوازم یدکی خودرو، میتواند مانع از خسارتهای بزرگ شود.
چه مشکلاتی موجب خرابی زود هنگام پمپ هیدرولیک فرمان میگردد؟
دلایل و علتهای زیادی هستند که در خرابی پمپ هیدرولیک فرمان خودرو نقش دارند. اما برخی از آنها شایعتر بوده و بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
دلایل خرابی پمپ هیدرولیک فرمان؛ استفاده از لوازم یدکی نامرغوب در خودرو
از شایع ترین دلایلی که باعث بروز مشکل در خودرو میگردد، استفاده از قطعات و لوازم نامرغوب است. از مشکلاتی که موجب خرابی سیستم هیدرولیک خودرو نیز میگردد، استفاده از قطعات نامرغوب در آن است. ممکن است که درقطعات داخلی آن یا حتی قطعاتی که به آن متصل هستند نیز از لوازم بی کیفیت استفاده شده باشد.همانطور که مستحضر هستید، استفاده از قطعات یدکی نامرغوب میتواند علاوه بر ایجاد مشکل در آن بخش، موجب خرابی کل سیستم گردد.
هیروسان به شما پیشنهاد میکند با مراجعه به نمایندگیهای معتبر فروش قطعات خودرو میتواند از هزینههای اضافی جلوگیری کند. همچنین استفاده از مکانیکیها یا تعمیرگاههای با تجربه نیز میتواند موثر باشد.
دلایل خرابی پمپ هیدرولیک فرمان؛ استفاده از رینگ ولاستیکها با سایزهای غیر استاندارد
اغلب افراد تمایل زیادی به تعویض لاستیکها و استفاده از لاستیکهای غیر استاندارد دارند. این موضوع شاید در وهله اول احساسی خوبی به شما دهد. اما با انجام این کار فشار زیادی به سیستم هیدرولیک خودرو وارد میکند. استفاده از لاستیکهای رینگ میتواند موجب برهم خوردن زاویه پنج گانه جلوبندی شده و در پی آن فشار زیادی را به هیدرولیک خودرو وارد کند. وارد شدن هر گونه فشار اضافی و مضاعف به قسمت سیستم هیدرولیک خودرو میتواند بر قسمت جلوبندی و سیستم تعلیق تاثیر سوء داشته باشد.
شرکتهای خودروسازی با توجه به آزمایشات و تحقیقاتی که انجام میدهند، متناسب با نوع خودرو رینگ و لاستیک مناسبی را ارائه میدهند. به همین دلیل توصیه میگردد که در هنگام تعویض آنها به استاندارد شرکت نیز توجه کنید.
دلایل خرابی پمپ هیدرولیک فرمان؛ فشار بیش از اندازه
پمپهای هیدرولیک به گونه ای طراحی شده اند که هرگونه فشار اضافی بر روی آن میتواند منجر به شکسته شدن وردی پمپ یا هر قسمت دیگر آن میگردد. این امر میتواند منجر به بروز مشکل در یاتاقانها نیز گردد. به خاطر داشته باشید که پمپهای هیدرولیک فشار ایجاد نمیکنند، بلکه فشار را تا حد قابل توجهی تحمل میکنند.
دلایل خرابی پمپ هیدرولیک فرمان؛ خوردگی
گاهی اوقات ممکن است که شما همه نکات نگهداری را به خوبی رعایت کرده باشید و هیچگونه خطایی انجام نداده باشید. اما با این وجود، پمپ هیدرولیک فرمان از کار بیافتد یا با مشکل جدی روبه گردد، این اتفاق تنها میتواند به دلیل به خودرگیها یا فرسودگی بیش از اندازه باشد.
دلایل خرابی پمپ هیدرولیک فرمان؛ روغن هیدرولیک نامناسب
در طول این متن بارها روغن هیدرولیک تکرار شده است و بر اهمیت استفاده از آن تاکید کرده ایم. در واقع پمپهای هیدرولیک یا به طور کلی سیستم هیدرولیک به گونه ای طراحی شده اند که برای ادامه حیات خود به روغن هیدرولیک نیاز مبرم دارند. به همین دلیل این موضوع بیش از پیش مهم شمرده میشود. اندازه روغن و نوع آن بسیار مورد توجه کارشناسان خودرو قرارگرفته است. اگر مقدار آن کم شود یا به طور کلی از مقدار کمتری استفاده گردد، فشار زیادی بر پمپ هیدرولیک فرمان وارد میشود. همچنین موضوع بعدی در سیستمهای هیدرولیک تعویض به موقع آن است. هرگونه سهل انگاری در آن میتواند موجب خرابی سیستم هیدرولیک خودرو، شیر و جک هیدرولیک یا کاسه نمدهای سیستم گردد.
اجزای تشکیل دهنده فرمان هیدرولیک خودرو
قطعات و اجزای تشکیل دهنده سیستم فرمان هیدرولیک به شرح زیر میباشد. هر گونه خرابی یا مشکل در آنها میتواند فرآیند کل سیستم را مختل کند.
- پمپ فرمان هیدرولیک خودرو
- شیر هیدرولیک
- تسمه هیدرولیک فرمان
- قطعات فرمان هیدرولیک
- روغن هیدرولیک
- کلید فشار
- مخزن روغن
- خنک کننده روغن
- جک هیدرولیک دوطرفه در سیستم فرمان
- شیلنگها و لولههای رفت و برگشت روغن
همانطور که مستحضر هستید برخی از این قطعات به راحتی قابل بازدید و مشاهده هستند. با کمیدانش و تجربه میتوانید از بروز مشکل در آنها جلوگیری کنید. شما میتوانید با انجام سرویسهای دورهای هرگونه خرابی را پیش از بروز حوادث برطرف نمایید. تسمه هیدرولیک فرمان یکی از قطعات حیاتی و مهم در خودرو به شمار میآید. به همین دلیل به آن توجه ویژهای میگردد. بازدید دورهای این قطعه کار نسبتا راحتی است. درواقع شما میتوانید با نگاه به کیلومتر شمار خودرو و بررسی آن از زمان دقیق تعویض تسمه مطلع گردید.اما سرویس و چکاپ قطعات دیگر توسط شما امکان پذیر نیست و باید توسط متخصصین و کارشناسان خودرو انجام گردد.بازدید و بررسی مخزن و روغن هیدرولیک باید زیر نظر کارشناسان مربوطه انجام شود. در چکاپهای دوره ای خودرو، توجه ویژه به مخزن و سطح روغن فراموش نگردد. در ادامه برای آشنایی بیشتر به تعدادی از قطعات میپردازیم.
· کلید فشار
در برخی از خودروها بین پمپ هیدرولیک فرمان و جعبه فرمان یک کلید فشار قرار داده شده است. این کلید در مواقع ضروری دورآرام موتور را افزایش میدهد. برای تشخیص وضعیت کلید میتوان از فیش عیب یابی استفاده کرد.
· روغن هیدرولیکی
برخی افراد در خودروهای خود از روغن F برای فرمان استفاده میکنند. برخی دیگر از سازندگان روغن جعبه دنده نوع اکسترون را پیشنهاد میدهند. اما عده ای از سازندگان خودرو تنها از روغن مخصوص هیدرولیک استفاده میکنند. این روغن برای انجام این کار ساخته شده و توصیه میگردد که در سیستم و پمپ هیدرولیک فرمان از آن استفاده شود. روغن هیدرولیک در برابر فشار و دما مقاوم بوده و از کیفیت بهترین نسبت به سایر آنها برخوردار است.
· خنک کننده روغن
در برخی از خودروها یا سیستمهای هیدرولیک فرمان از خنک کننده روغن استفاده میشود. کاربرد این قطعه در خودروهای کولر دار یا خودروهایی است که دمای محفظه موتور آنها بالا میرود. این قطعه با عملکرد مناسبی که دارد از آسیب دیدن کاسه نمدها، پرههای پمپ و سایر قطعات جلوگیری میکند. ساختمان این قطعه ممکن است که به صورت حلقه ای یا به صورت مبادله کن گرما باشد. دراغلب اوقات محل نصب این قطعه در جلو خودرو میباشد، اما گاهی اوقات در قسمت عقب نیز نصب میگردد. البته موقعیت مکانی آن به معنی عملکرد نامناسب یا کم نیست.
· شیلنگها و اتصالات
در خودروهایی با سیستم هیدرولیک، یک شیلنگ تحت فشار و یک شیلنگ برگشت وجود دارد. مسیر بین پمپ هیدرولیکی فرمان و شیر تنظیم توسط اتصالات و شیلنگها به یکدگیر وصل میشوند. شیلنگها و اتصلات سیستم هیدرولیکی از مقاومت بالایی برخوردارند. آنها هر گونه فشاری ناشی از حرکت روغن یا بالا و پایین شدنها را تحمل میکنند. همچنین صداهایی ناشی از حرکت را تا حد قابل توجهی کاهش میدهند.
انواع فرمان هیدرولیک
فرمانهای هیدرولیک به دو دسته فرمان ساچمه ای هیدرولیک و فرمان اره ای هیدرولیک تقسیم میشوند. این فرمانها همانند فرمانهای مکانیکی بوده و اغلب آنها تنها یک بوستر اضافه دارند.
فرمان ساچمه ای هیدرولیک
در این نوع فرمان از یک سیلندر و پیستون هیدرولیکی در جعبه فرمان آنها استفاده شده است. این نوع سیستم میتواند به فرمانهای مکانیکی که جعبه هزار خوری دارند، نصب شود. درواقع با قرار دادن پیستون هیدرولیکی بین اتاقک شاسی و میله فرمان، میتوان آن را به فرمان هیدرولیکی تبدیل کرد.
فرمان ارهای هیدرولیک
در اغلب خودروهای کوچک از این نوع سیستم استفاده شده است. در ساختمان فرمان اره ای تنها از یک پیستون استفاده شده است که در قسمت مارپیچ فرمان قرار داشته و در دنده یک، دنده شانه ای را درگیر میکند.
مزایا و معایب فرمان هیدرولیک
مزیت و امکاناتی که فرمان هیدرولیک برای خودرو و رانندگان آن فراهم کرده است، انکار پذیر نیست. اما هیچ قطعه یا سیستمیبدون مشکل نیست و مطمئنا معایبی نیز دارد. سیستم فرمان هیدرولیک نیز از این قاعده مستثنا نیست. در ادامه کمیبیشتر درباره آن حرف میزنیم و توضیح میدهیم.
مزایای فرمان هیدرولیک
در طول این متن بارها به مزایای استفاده از سیستم هیدرولیک اشاره کرده ایم. در این بخش بار دیگر به طور مختصر به آن میپردازیم.
- کنترل راحت خودرو و عدم انحراف: همانطور که میدانید، در خودروهایی که از سیستم هیدرولیک فرمان استفاده میگردد، رانندگی راحت تر بوده و کنترل آن در پیچها یا در عبور از موانع بهتر صورت میگیرد.
- استفاده از سنسور بر روی پمپ هیدرولیک برای محافظت از فرمان: در این نوع سیستم سنسورهایی تعبیه شده است تا در سرعتهای بالا، روغن بیشتری پمپ و خارج شده و فرمان سفت و محکم گردد. که در پی این اقدام امنیت خوردرو حفظ میشود.
- کاهش صداهای دخل خودرو: اغلب افراد از صداهایی که درون خودرو ایجاد میشود، شکایت میکنند. فرمانهای هیدرولیک این مشکل را حل کرده اند. در واقع به دلیل استفاده از برخی از قطعات سیستم هیدرولیک صداها به اتاقک خودرو منتقل نمیگردد و سرنشینان مسافرت بهتری را تجربه میکنند.
- کاهش هزینههای تعمیر: دست اندازها و چالههای جاده همیشه به عنوان یک معزل بزرگ در سفر یاد میشود. هر برخوردی که با آنها صورت میگیرد، طول عمر قطعات کاهش مییابد. اما در خودروهایی با سیستم هیدرولیک، به دلیل وجود کمک فرمان و انتقال صداها به چرخها ، ضربات به اتاقک سرنشینان وارد نمیشود و هزینه تعمیر قطعات کاهش مییابد.
معایب فرمان هیدرولیک
از مهم ترین معایب این سیستم بروز مشکل در آن است. در مطالب فوق علائم و خرابیهای آن را با یکدیگر مرور و بررسی کردیم. خرابیهایی در سیستم پمپ هیدرولیک فرمان، روغن، شیلنگها و اتصالات از جمله مشکلات جدی در استفاده از سیستم هیدرولیک خودرو است.نشتی روغن از جمله مشکلات جدی در سیستمهای هیدرولیک به شمار میآید. کاهش آن میتواند پمپ هیدرولیک فرمان را با مشکل روبه کرده و به آن آسیب رساند. اما مشکل تنها به اینجا ختم نمیگردد. هرگونه نشتی آن و ورود به محیط زیست یک تهدید به شمار آمده و موجب آلودگی زمین میگردد.نگهداری از روغن بسیار حائز اهمیت است. وجود ذرات گرد و غبار یا هر ریزگرد دیگری میتواند کیفیت روغن را تحت تاثیر قرار دهد و کیفیت رانندگی را کاهش دهد.چکاپهای دوره ای مهم بوده و باید به درستی انجام گیرد. متاسفانه خرابیهای سیستم هیدرولیک فرمان و سایر قطعات متصل به آن، به همینجا ختم نمیگردد. هنگامیکه یکی از قطعات مانند پمپ هیدرولیک فرمان خراب میشود، امکان نشنت روغن افزایش مییابد. این امکان نیز وجود دارد که روغن به روی اگزوز راه پیدا کرده و موجب آتش سوزی در خودرو گردد.خرابی پمپ هیدرولیک فرمان میتواند عملکرد جک دو طرفه و شیر هیدرولیک را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی رانندگی کنترل فرمان سخت شده و احتمال بروز حادثه به خصوص در روزهای زمستانی و دماهای پایین افزایش یابد.سیستم هیدرولیک فرمان نسبت به گرمای هوا نیز حساس است. در فصلهای تابستان و گرمای بیش از اندازه عملکرد آن نیز کاهش مییابد.
خرید قطعات سیستم هیدرولیکی فرمان
قطعات و لوازم یدکی با کیفیت میتواند عملکرد پمپ هیدرولیک فرمان یا به عبارت کلی سیستم هیدرولیک فرمان را افزایش دهد. متاسفانه با افزایش قطعات ولوازم تقلبی امکان تشخیص آنها کمیسخت شده است. در واقع تنها افرادی که در این کار متخصص هستند، میتوانند قطعات اورجینال را خریدار کنند.به همین منظور در اکثر مواقع توصیه میگردد، تنها با مراجعه به نمایندگیها یا مکانهای معتبر اقدام به خرید وسایل کنید.
هیروسان یکی از معتبر ترین و نام آشناترین مراکز فروش قطعات خودرو است. این مرکز با خرید مستقیم بهترین لوزام یدکی از تولید کننده، با کمترین قیمت به مشتریان عرضه کند. شما میتوانید هر یک از قطعات سیستم هیدرولیکی را در بخش محصولات مشاهده کرده و با مراجعه به مراکز فروش اقدام به خرید آنها کنید.